O‘zingiz uchun ishlaysizmi? Unda o‘zini o‘zi band qilish sizga mos keladi
Nataly Fein
Agar xizmat ko‘rsatib yoki mahsulot sotib turib, ro‘yxatdan o‘tmagan bo‘lsangiz — bu qonunni buzish hisoblanadi. Lekin agar o‘zini o‘zi band sifatida ro‘yxatdan o‘tsangiz, ish faoliyatingiz qonuniy bo‘ladi: tekshiruvlardan qo‘rqmasdan ishlaysiz, mehnat staji to‘planadi va bank xizmatlaridan foydalana olasiz. O‘zini o‘zi band qilganlar kim, bu maqomni qanday olish mumkin va undan nima foyda — shu haqida gaplashamiz.
O‘zini o‘zi band qilgan — bu kim?
Bu — o‘zi uchun ishlaydigan odam. Masalan, uydan tort pishiradi, kiyim tikadi, repetitorlik qiladi yoki boshqa xizmat ko‘rsatadi. U mahsulot yoki xizmatni o‘zi bajarayotgan bo‘ladi — ishchi yollashga esa haqi yo‘q.
Qaysi ishlar bilan shug‘ullanish mumkin?
Hozirda 104 ta yo‘nalish bor: tikuvchilik, sabzavot yetishtirish, taksichilik va boshqalar. 2026-yil 1-yanvardan boshlab ba’zi yo‘nalishlar ro‘yxatdan chiqariladi (masalan, sartaroshlik), lekin yangilari qo‘shiladi: marketpleysda savdo qilish, bolalar yoki qariyalarni parvarish qilish va boshqa xizmatlar.
Nega ro‘yxatdan o‘tish kerak?
Bu qonuniy ishlash va rasmiy daromad olish uchun eng oson yo‘l. Yana bir muhim jihat: agar yiliga kamida 412 000 so‘m (1 BHM) ijtimoiy badal to‘lansa, bu yil mehnat stajiga qo‘shiladi. 7 yil to‘lab borsangiz, kelajakda yoshga qarab pensiya olish huquqiga ega bo‘lasiz.
Soliq va badallarni to’lash shartmi?
Agar daromadingiz yiliga 100 million so‘mdan kam bo‘lsa — umuman soliq to‘lamaysiz.
Agar ko‘proq bo‘lsa — oshgan qismining atigi 4 foizini to‘laysiz. Masalan, 108 million topgan bo‘lsangiz, 8 millionning 4 foizi — 320 ming so‘m.
Onlayn savdo uchun stavka pastroq — 2%. Chekka hududlarda ishlasangiz, masalan, Bo‘zatov yoki Mo‘ynoqda — atigi 1% to’laysiz.
Kredit olish mumkinmi?
Ha, mumkin. Ro‘yxatdan o‘tgan, o‘zini o‘zi band qilgan shaxs rasmiy daromadga ega hisoblanadi. Demak, siz bank kreditlari yoki mikromoliyaviy ssudalar olish huquqiga egasiz.
TBC Bank’da istalgan maqsad uchun 100 million so‘mgacha kredit olishingiz mumkin. Arizani bankka bormasdan, TBC UZ mobil ilovasi orqali onlayn topshirasiz.
Ro‘yxatdan qanday o‘tiladi?
Eng qulayi — Soliq ilovasi orqali onlayn ro‘yxatdan o‘tish. Sizga JSHSHIR, ID-karta yoki pasport va elektron raqamli imzo kerak bo‘ladi. Istasangiz, yagona darcha yoki soliq idorasiga borib ham ro‘yxatdan o‘tsangiz bo‘ladi.
Ro‘yxatdan o‘tish bepul. O‘zini o‘zi band qilganlik maqomi esa siz bekor qilmaguningizcha amal qiladi.